De vliegende haan
(een eeuwenoud Venda-volksverhaal)
Er was eens een Venda-man die Badamughuvha heette. Hij had vijf vrouwen. Op een dag riep hij zijn vijf vrouwen voor hij naar zijn werk ging en zei: “Ik ga nu weg en ik wil dat jullie gehoorzame vrouwen zijn. Jullie kunnen van alle fruitbomen eten, maar niet van deze boom. Dit is mijn boom”.
Badamughuvha was nog maar net vertrokken toen zijn vrouwen naar de mooie verboden boom keken en de vruchten plukten. Vier van hen aten ervan, vielen neer en stierven. Alleen de jongste vrouw at niet van de vruchten.
“Wat moet ik doen? Kijk naar al deze dode vrouwen! Ik moet Badamughuvha terugroepen. Wie kan ik sturen?”
Ze riep de geit maar de geit zei: “Ik kan niet gaan en Badamughuvha roepen, ik kan alleen maar “mèè” zeggen”.
Ze riep de kip maar de kip zei: “Mijn eieren komen bijna uit, ik kan het nest niet verlaten”.
Ze riep de koe maar de koe zei: “Ik kan alleen maar “boe” zeggen, nee, ik kan niet gaan”.
Toen riep de jongste vrouw de haan en de haan zei:”Geen probleem, ik ga meteen!” De haan strekte zijn vleugels uit, riep “Kukeleku” en daar vloog hij naar Louis Trichardt. Krrr, hij landde op de punt van een dak en begon te zingen: “Badamughuvha! Ik roep Badamughuvha, jouw mensen sterven thuis!”. Er kwam geen antwoord. Dus strekte de haan zijn vleugels weer uit, riep “Kukeleku” en vloog naar Pietersburg. Krrr, hij landde op het hoogste dak in Pietersburg en zong: “Badamughuvha! Ik roep Badamughuvha, jouw mensen sterven thuis!” Geen antwoord. Dus strekte de haan zijn vleugels weer uit, riep: “Kukeleku”, en vloog naar Johannesburg. Daar in Johannesburg landde hij, krrrr, op het hoogste gebouw en zong: “Badamughuvha! Ik roep Badamughuvha, jouw mensen sterven thuis!” En ja, daar antwoordde Badamughuvha. “Kom snel Badamughuvha, jouw vrouwen zijn dood en de mensen huilen thuis!”
“Dat is heel slecht nieuws”, zei Badamughuvha in zichzelf, “ik zal meteen vertrekken. En wat kan ik doen met deze arrogante haan? Ik zal met hem samen moeten reizen. Ik zie hem ervoor aan dat hij alle treinreizigers gaat vertellen wat mij overkomen is”.
Ze vertrokken met de eerstvolgende trein en de haan bracht Badamughuvha ontzettend in verlegenheid door de hele reis zo hard mogelijk te zingen: “Badamughuvha, jouw vrouwen zijn dood en de mensen huilen thuis!”
Bij thuiskomst ontmoette Badamughuvha zijn jongste vrouw en zag wat er gebeurd was. Hij liep het bos is en raapte een stevige tak op. Hij gaf zijn vrouwen zo’n pak slaag met de tak dat ze opsprongen en zijn avondeten klaarmaakten.
Dit is het einde van het verhaal.
Copyright © Dr Ina le Roux
Interpretatie
Dit verhaal bevestigt de status van de man als hoofd van de huishouding in de patriarchale samenleving en de gewelddadige manier waarop ze hun macht uitoefenen.
Mannen gingen vaak naar de mijnen en lieten hun vrouwen thuis achter met de kinderen. Vaak vonden ze in de stad een andere vrouw en begonnen een nieuw leven. De eerste vrouw(en) moest(en) het maar zelf zien te rooien.
De haan volgt de route van veel Venda-migranten aan het einde van de 19e eeuw. Die trokken naar het zuiden trokken om werk te gaan zoeken in de diamantmijnen van Kimberley en later in de goudmijnen van Johannesburg.
Traditioneel gezien zijn de vrouwen en kinderen machteloos, en zij vinden verlichting van hun frustraties in het delen van hun gemeenschappelijke problemen door het vertellen van deze verhalen.