Het hongerjaar
Er was eens een vreselijke droogte in Venda. Iedereen leed eronder, maar de bavianen die in de bergen leefden waren er het ergst aan toe. Ze gingen bijna dood van de honger. Op dit punt van wanhoop kwamen ze bij elkaar in een dringende vergadering en besloten om één van hen naar de Venda-koning in de vallei te sturen om daar te gaan werken. Wie zulen ze sturen? Precies op dat moment liep een knappe jonge baviaan voorbij die Nyamuleli heette. Ze grepen haar vast en vilden haar levend en daar kwam een lieflijk jong meisje tevoorschijn.
“Nu, Nyamuleli, luister goed naar ons. Jij gaat naar de Venda-koning in de vallei om voor hem te werken. Het eerste werk dat je zeker zult moeten doen is maïs stampen en water halen. Denk eraan hoe wij hier lijden en als je naar de rivier gaat, verstop dan een pot met maïs onder een rots zodat we kunnen overleven”.
Nyamuleli trilde maar ze ging akkoord om haar volk te redden.
In het huis van de Venda-koning werd ze onmiddellijk naar de koning gebracht die onder de indruk was van haar schoonheid. De taken van elke nieuwe vrouw waren altijd om ‘s avonds maïs te stampen en water te gaan halen. Elke ochtend verstopte ze maïs voor haar familie maar na een tijdje werden de andere vrouwen van de koning wantrouwend, en dus stal Nyamuleli geen voedsel meer.
“Kijk naar haar daar in de vallei!” zeiden de andere bavianen. “Ze is dik en glimt en ze is haar lijdende familieleden vergeten.”
Ze besloten om haar een lesje te leren. Allen die een muziekinstrument konden bespelen, trommels of de duimpiano, of wie kon zingen, kwamen bij elkaar en ze gingen naar het huis van de koning, zingende:
“Nyamuleli vergat haar deken
Nyamuleli vergat haar deken gemaakt van bavianenhuid.”
De Venda-koning vond het heel grappig en riep al zijn vrouwen en kinderen om te komen luisteren naar de muzikale opvoering. Iedereen genoot ervan behalve Nyamuleli die haar familieleden herkende.
“Waar is mijn mooie jonge vrouw?” vroeg de koning.
“Breng haar hier naar toe, iedereen moet hier zijn en plezier hebben.”
Nyamuleli werd gedwongen om te komen kijken.
“Nyamuleli vergat haar deken
Nyamuleli vergat haar deken gemaakt van bavianenhuid.”
De troep danste dichter en dichter naar Nyamuleli toe en plotseling gooide de leider de oude bavianenhuid over Nyamuleli heen en daar veranderde ze weer in een baviaan.
“Oehoe, oehoe, oehoe,” riepen de bavianen toen ze wegrenden.
De koning keek terwijl ze zich verspreidden in de richting van de droge bergen en hij zei: “Lieve hemel, was ik al die tijd met een baviaan getrouwd.”
Copyright © Dr Ina le Roux
Interpretatie
Hongersnood dwingt mensen er vaak toe om wanhopige maatregelen te nemen.Soms beslissen ouders om hun kinderen naar familie te brengen die het beter hebben. Het is ook gewoon om een meisje naar iemand toe te sturen waar ze kan werken of met wie ze zelfs kan trouwen, zodat ze onopvallend voedsel opzij kan zetten voor haar familie. Dit wordt niet beschouwd als gewone diefstal, net zo min als zo”n huwelijk wordt beschouwd als een conventioneel huwelijk. Dit verhaal laat ook zien dat het de gewoonte is om onder extreme omstandigheden de zwakken uit te buiten, vooral de vrouwen. Het verhaal herinnert de luisteraars er ook aan om geen aspiraties te hebben die hoger gaan dan hun sociale status, noch om familiebanden te veronachtzamen.
Traditioneel gezien zijn de vrouwen en kinderen machteloos, en zij vinden verlichting van hun frustraties in het delen van hun gemeenschappelijke problemen door het vertellen van deze verhalen.